แนวคิดเรื่องความยุติธรรมของพระเจ้าในอิสลามเป็นเรื่องที่สำคัญและลึกซึ้ง หนึ่งในประเด็นที่ชัดเจนที่สุดคือพระเจ้ามิได้มีความอยุติธรรมต่อมนุษย์ แต่เป็นมนุษย์เองที่มักจะทำให้ตัวเองพบกับความไม่ยุติธรรม ในคัมภีร์อัลกุรอานและฮะดิษหลายบท ได้กล่าวถึงหลักการนี้อย่างชัดเจน หนึ่งในนั้นคือฮะดิษที่กล่าวไว้ว่า:
إنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئًا وَلَٰكِنَّ النَّاسَ أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ / سوره یونس آیه 44
“อันที่จริง พระเจ้าไม่เคยกดขี่หรือทำร้ายมนุษย์แต่อย่างใด แต่เป็นมนุษย์เองที่กดขี่ตนเอง”
จากฮะดิษนี้ เราสามารถนำไปวิเคราะห์และสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับธรรมชาติของการกระทำของมนุษย์ได้อย่างกว้างขวาง มนุษย์นั้นมีความอิสระในการเลือกทางชีวิตของตนเอง ไม่ว่าจะเลือกทำสิ่งที่ดีหรือไม่ดี มนุษย์เป็นผู้มีหน้าที่ในการตัดสินใจและลงมือทำ และเมื่อใดก็ตามที่ผลลัพธ์จากการกระทำของพวกเขานั้นนำไปสู่ความทุกข์ยากลำบาก มักเป็นเพราะการเลือกผิดพลาดของพวกเขาเอง
การกระทำของมนุษย์และผลกระทบต่อตนเอง
มนุษย์สามารถสร้างความดีและความเลวร้ายได้ด้วยตนเอง การเลือกกระทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งจะมีผลต่อชีวิตทั้งในโลกนี้และโลกหน้า การเลือกทำความดีจะนำมาซึ่งความสุข ความสงบในจิตใจ และการมีความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างตนเองกับผู้อื่น ในทางตรงกันข้าม การกระทำที่ไม่ดี เช่น การโกง การโกหก หรือการเอาเปรียบผู้อื่น จะทำให้ชีวิตตกอยู่ในสภาพที่ไม่มีความสุขและนำไปสู่ปัญหาต่างๆ ซึ่งมนุษย์ไม่สามารถโทษใครได้นอกจากตนเอง
การลงโทษและความยุติธรรมของพระเจ้า
ตามหลักคำสอนของอิสลาม พระเจ้าเป็นผู้ทรงเมตตาและยุติธรรม ความยุติธรรมของพระเจ้านั้นไม่เพียงแค่การให้รางวัลแก่ผู้ที่ทำดีและลงโทษผู้ที่ทำผิดเท่านั้น แต่ยังเป็นการให้มนุษย์ได้มีโอกาสในการแก้ไขและปรับปรุงตัวเอง การที่มนุษย์พบกับความทุกข์และปัญหาในชีวิตนั้น มักเป็นผลมาจากการกระทำของตัวเอง ซึ่งทำให้เกิดความไม่พอใจและความเสียหายในชีวิต อย่างไรก็ตาม พระเจ้าไม่ได้ตั้งใจจะลงโทษหรือสร้างความยากลำบากให้กับมนุษย์ แต่การที่มนุษย์ไม่เคารพในกฎแห่งธรรมชาติและศีลธรรม กลับเป็นสิ่งที่นำพาให้พวกเขาต้องเผชิญกับผลร้ายเอง
ความรับผิดชอบของมนุษย์ในการสร้างความยุติธรรม
ในท้ายที่สุด มนุษย์ต้องรับผิดชอบต่อการกระทำของตนเอง และสิ่งสำคัญที่อิสลามเน้นย้ำคือการตระหนักถึงความรับผิดชอบต่อการใช้ชีวิตอย่างมีศีลธรรม และไม่ทำร้ายตนเองหรือผู้อื่น ด้วยความเชื่อที่ว่าพระเจ้าเป็นผู้ยุติธรรมและไม่เคยกดขี่ใคร เราจึงต้องสังเกตการกระทำของเราและตระหนักว่าเมื่อใดก็ตามที่เราประสบปัญหา มันอาจเกิดจากการกระทำของเราเอง และในขณะเดียวกัน เรามีอิสระที่จะเปลี่ยนแปลงและปรับปรุงตนเองให้ดีขึ้น
จากบทฮะดิษนี้ เราจะเห็นได้ว่าอิสลามได้ให้แนวทางที่ชัดเจนเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับพระเจ้า และเตือนให้มนุษย์ตระหนักถึงความรับผิดชอบในการดำเนินชีวิตอย่างมีศีลธรรม
