ความถ่อมตนเป็นหนึ่งในคุณธรรมที่สำคัญตามคำสอนของศาสนาอิสลาม ซึ่งไม่เพียงแต่เป็นเครื่องมือในการสร้างความเป็นหนึ่งเดียวกันในสังคมเท่านั้น แต่ยังเป็นคุณธรรมที่ส่งเสริมการเจริญเติบโตทางจิตวิญญาณของมนุษย์อีกด้วย ตามที่อิมามฮาซัน อัสการี (อ) ได้กล่าวไว้ว่า
“التواضع نعمة لایحسد علیها؛
ความถ่อมตนเป็นพรที่ไม่มีใครอิจฉา” ซึ่งหมายถึงว่าความถ่อมตนเป็นสิ่งที่มีค่าและไม่ก่อให้เกิดการอิจฉาริษยาระหว่างกัน ดังนั้น บทความนี้จะมาพิจารณาถึงความสำคัญของความถ่อมตนตามคำสอนของอิสลาม พร้อมทั้งผลกระทบต่อชีวิตของมนุษย์และสังคม
ความหมายของความถ่อมตนในศาสนาอิสลาม
ความถ่อมตน (التواضع) ในมุมมองของศาสนาอิสลามหมายถึงการมีความสำนึกในตัวเองว่าเราเป็นเพียงสิ่งหนึ่งที่ถูกสร้างขึ้นโดยอัลลอฮ์ (ซบ) และไม่มีสิ่งใดในโลกนี้ที่เป็นของเราจริง ๆ การตระหนักถึงความเป็นที่พึ่งของพระองค์ทำให้มนุษย์มีทัศนคติที่ยอมรับและเคารพผู้อื่น ความถ่อมตนไม่ใช่การลดคุณค่าตัวเอง แต่เป็นการสร้างความเชื่อมโยงที่ดีระหว่างมนุษย์ โดยปราศจากความอิจฉาริษยา
ความถ่อมตนเป็นพรที่ไม่มีใครอิจฉา
คำกล่าวของอิมามฮาซัน อัสการี (อ) ชี้ให้เห็นถึงธรรมชาติของความถ่อมตนว่าเป็นพรที่คนอื่นไม่อิจฉา เพราะการแสดงออกถึงความถ่อมตนทำให้เกิดการยอมรับจากสังคม ไม่ใช่การแย่งชิงหรือการแข่งขัน ในขณะที่สิ่งอื่น ๆ เช่น ทรัพย์สิน ชื่อเสียง หรืออำนาจ อาจเป็นเหตุให้เกิดความอิจฉาระหว่างมนุษย์ แต่ความถ่อมตนกลับสร้างความสามัคคีและความสงบสุข
ความถ่อมตนเป็นทางสู่ความสำเร็จ
หลายครั้งที่เราพบว่าผู้คนที่มีคุณธรรมด้านความถ่อมตนสามารถก้าวไปสู่ความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่ได้ เพราะพวกเขาไม่ยึดติดกับชื่อเสียงหรือเกียรติยศที่โลกมอบให้ แต่กลับให้ความสำคัญกับการทำความดีและการพัฒนาตัวเอง พระผู้เป็นเจ้าได้ตรัสไว้ในอัลกุรอานว่า “และพวกเจ้าจงเดินอยู่บนแผ่นดินโดยถ่อมตน และจงไม่เดินอย่างหยิ่งยโส” (อัลฟุรกอน: 63) คำสอนนี้บ่งบอกถึงความสำคัญของการถ่อมตนในการดำเนินชีวิต ไม่ว่าจะเป็นในการแสวงหาความรู้ การทำงาน หรือการสร้างความสัมพันธ์กับผู้อื่น
ผลกระทบของความถ่อมตนต่อสังคม
สังคมที่ประกอบด้วยผู้คนที่มีความถ่อมตนจะเป็นสังคมที่มีความร่วมมือและปราศจากการขัดแย้ง เพราะความถ่อมตนทำให้ทุกคนมีทัศนคติที่เคารพกันและกัน และพร้อมที่จะเรียนรู้จากกันและกัน นอกจากนี้ ความถ่อมตนยังส่งเสริมการช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ทำให้เกิดการพัฒนาที่มั่นคงและยั่งยืน
ความถ่อมตนเป็นคุณธรรมที่มีคุณค่าและเป็นที่เคารพในทุกมิติของชีวิต การยึดถือคำสอนของอิมามฮาซัน อัสการี (อ) ในเรื่องความถ่อมตนไม่เพียงแต่ทำให้เรามีความสงบสุขในใจ แต่ยังช่วยให้เรามีชีวิตที่สมบูรณ์และเป็นที่รักของผู้อื่น
